Obowiązek naprawienia szkody i zadośćuczynienia w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego
Warunkowe umorzenie postępowania karnego to instytucja prawna, która pozwala na odstąpienie od wymierzenia kary sprawcy, pod warunkiem spełnienia przez niego określonych wymagań. W kontekście art. 67 § 3 kodeksu karnego (k.k.), jednym z kluczowych aspektów tej instytucji jest obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązki.
Podstawy Prawne (Kodeks karny)
Art. 67 § 3 kodeksu karnego jasno określa, że jeśli istnieją podstawy do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, sąd nie może zaniechać jego orzeczenia. Jeżeli sąd nie orzeka obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, jest zobowiązany do orzeczenia na rzecz pokrzywdzonego nawiązki. Stanowcze brzmienie tego przepisu nie pozostawia wątpliwości co do obligatoryjności tego obowiązku.
Orzecznictwo
Wyroki Sądu Najwyższego (SN) potwierdzają obligatoryjność tych przepisów. Przykładowo, w wyroku z 4 lutego 2020 r. (IV KK 327/19), SN wskazał, że w sytuacji, gdy istnieją podstawy do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a sąd tego obowiązku nie orzeka, jest on zobowiązany do orzeczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego. Podobne stanowisko SN zaprezentował w wyroku z 20 września 2023 r. (V KK 452/22).
Praktyczne zastosowanie
Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę odgrywa kluczową rolę w ochronie interesów pokrzywdzonego. Warunkowe umorzenie postępowania nie zwalnia sprawcy od odpowiedzialności cywilnej. W praktyce oznacza to, że sąd, decydując się na warunkowe umorzenie postępowania, musi uwzględnić interes pokrzywdzonego, orzekając jeden z wymienionych obowiązków.
Jeżeli sąd stwierdzi, że naprawienie szkody lub zadośćuczynienie jest zasadne, powinien to orzec. W sytuacji, gdy sąd nie orzeka naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, ma obowiązek orzeczenia nawiązki, co wynika z literalnego brzmienia art. 67 § 3 k.k.
Wnioski
Art. 67 § 3 kodeksu karnego stanowi ważny mechanizm ochrony praw pokrzywdzonych w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego. Sądy muszą pamiętać o obligatoryjności orzekania naprawienia szkody, zadośćuczynienia lub nawiązki, aby zapewnić sprawiedliwość i rekompensatę dla pokrzywdzonych. Orzecznictwo Sądu Najwyższego jasno podkreśla obowiązek sądów w tym zakresie, co stanowi istotne wsparcie dla pokrzywdzonych w dochodzeniu ich praw.
Podsumowanie
Warunkowe umorzenie postępowania karnego, choć daje sprawcy szansę na uniknięcie kary, nie powinno odbywać się kosztem pokrzywdzonych. Przepisy art. 67 § 3 k.k. i ich interpretacja przez Sądy Najwyższe zapewniają, że pokrzywdzeni otrzymają należne im naprawienie szkody, zadośćuczynienie lub nawiązkę, co stanowi integralną część sprawiedliwości w polskim systemie prawnym.
Artykuł dostarczony przez Adwokata Patryka Skwiota oferującego pomoc prawną w zakresie prawa karnego i nie tylko. Szczegóły na stronie adwokata: https://adwokatskwiot.pl/obszary-praktyki/prawo-karne/